Z ostatniej chwili
- 9 listopada 2025
Warszawa jest pełna historii i różnorodnych atrakcji turystycznych. Większość osób kojarzy stolicę przede wszystkim z takimi miejscami jak Zamek Królewski, Stare Miasto czy Pałac Kultury i Nauki. Jednak Warszawa ma do zaoferowania również wiele ukrytych skarbów, a jednym z nich są fortyfikacje.
Pomimo że w dużej mierze zostały zniszczone podczas wojen, niektóre z nich przetrwały do dziś, stanowiąc świadectwo dawnej militarnej potęgi miasta. Jeśli interesuje Cię ciekawe zwiedzanie Warszawy i chcesz poznać mniej znaną stronę miasta, koniecznie czytaj dalej!
Cytadela Warszawska, wzniesiona w latach 1832-1836 po upadku Powstania Listopadowego, to jedna z największych i najbardziej imponujących budowli fortecznych w Polsce. Zbudowana na rozkaz cara Mikołaja I, miała pełnić funkcję nie tylko obronną, ale i polityczną. Jej obecność w sercu Warszawy miała przypominać o rosyjskim panowaniu. Dziś Cytadela to rozległy kompleks, w którym oprócz historycznych murów i budynków, znajdują się ważne instytucje kulturalne. Na terenie Cytadeli zlokalizowane są między innymi: X Pawilonu Cytadeli, Muzeum Wojska Polskiego oraz Muzeum Katyńskie. Nowością jest otwarte w 2023 roku Muzeum Historii Polski, którego ekspozycja przyciąga nie tylko miłośników historii, ale również tych, którzy szukają współczesnej interpretacji przeszłości.
Choć Cytadela była przez wiele lat obiektem wojskowym, który pozostawał poza zasięgiem warszawiaków, dziś stanowi ważną część miejskiego krajobrazu, a jej okolice stały się miejscem, w którym natura łączy się z historią. Park Fosa i Stoki Cytadeli to zielona oaza w sercu miasta. Mało znany, cichy park, który przez długi czas rozwijał się bez ingerencji człowieka. Dzięki temu jest miejscem, które stało się ostoją dzikiej przyrody, pełnym różnych gatunków roślin i zwierząt. To przestrzeń, którą wielu warszawiaków dopiero odkrywa, szukając wytchnienia w cieniu potężnych murów twierdzy, gdzie historia i natura przeplatają się w niezwykły sposób.
Warszawskie fortyfikacje, szczególnie te w pobliżu Cytadeli Warszawskiej, mają bogatą historię. Wśród tych obiektów wyróżnia się Fort Śliwickiego, jedyny fort, który przetrwał do dziś po wschodniej stronie Wisły. Został zbudowany w latach 1835-1836 i pełnił kluczową rolę w systemie obronnym, wspierając ochronę Cytadeli i zabezpieczając przeprawę przez Wisłę, najdłuższą rzekę w Polsce.
Mimo że fort przetrwał do współczesności, niewiele z niego pozostało. Wokół niego wzniesiono nowe osiedle mieszkaniowe, a pozostałości po dawnej kaponierze, której zadaniem było ochranianie podejść do twierdzy – zostały ogrodzone i z dużym prawdopodobieństwem wkrótce zostaną rozebrane. Renowacja tego obiektu wciąż pozostaje w sferze niepewności. Warto jednak wspomnieć o odnowionych budynkach koszarowych Fortu Śliwickiego, które w latach 70-tych XX wieku przeszły remont. Przez długie lata, aż do 2003 roku, budynki te pełniły funkcję stajni dla konnego oddziału Stołecznej Policji, chociaż dziś trudno znaleźć ślady ich dawnego przeznaczenia.
Na północno-zachodnim skraju Cytadeli Warszawskiej znajduje się kolejny ważny element systemu obronnego, który wspierał jej funkcje - Fort Sokolnickiego. Został zbudowany w 1851 roku, a następnie rozbudowywany w latach 1864-1874. W swojej pierwotnej formie fort pełnił funkcję artyleryjską, posiadając basztę, z której można było prowadzić obronę w razie ataku. W czasie II wojny światowej, fort zyskał nowe przeznaczenie - zamieniono go na szpital wojskowy.
Po upływie wielu lat, w 2003 roku, Fort Sokolnickiego został przejęty przez władze dzielnicy Żoliborz, które podjęły się remontu zabytkowego obiektu. Obecnie mieści się tu Centrum Sztuki Fort Sokolnickiego, które stało się ważnym punktem kulturalnym na mapie Warszawy. W obiekcie odbywają się liczne wydarzenia artystyczne, a także można wynająć przestronne sale na organizację różnych uroczystości. To popularne miejsce na wesele w Warszawie.
Fort Sokolnickiego znajduje się w otoczeniu Parku im. Stefana Żeromskiego, który jest doskonałym miejscem na spacer. W sąsiedztwie dawnej prochowni znajduje się kawiarnia, w której można napić się wyśmienitej kawy, a dzieci z pewnością polubią to miejsce dzięki świetnie wyposażonemu placowi zabaw.
Fort V Włochy to jeden z kluczowych fortów obronnych w Warszawie, którego głównym zadaniem była ochrona pierwszej linii kolejowej na ziemiach Królestwa Polskiego, łączącej Warszawę z Wiedniem. Budowa linii kolejowej była nie tylko wielkim osiągnięciem komunikacyjnym, ale także znaczącym przedsięwzięciem gospodarczym, które zapewniło pracę setkom warszawiaków. Warsztaty kolejowe, które mieściły się na terenie fortu, zatrudniały prawie 1000 osób, co czyniło je jednym z największych zakładów przemysłowych w mieście.
Choć wiele z dawnych struktur fortu zostało zniszczonych, do dziś przetrwały koszary oraz wały ziemne. W obiektach koszarowych pasjonaci historii starają się stworzyć skansen pojazdów militarnych, co przyciąga miłośników wojskowości. Z kolei wały ziemne, które niegdyś pełniły funkcję obronną, zostały zagospodarowane na potrzeby rekreacyjne. Powstały tam trasy rowerowe, boisko do piłki nożnej oraz tereny spacerowe, które stały się popularnym miejscem wypoczynku dla mieszkańców Warszawy.
Na terenie Fortu VIII Służew, który niegdyś pełnił funkcje militarne, powstało nowoczesne osiedle. Zadbane koszary, pieczołowicie odrestaurowane, dziś służą jako przestrzeń biurowo-usługowa. Jeśli odwiedzisz to miejsce, możesz spędzić czas w jednej z lokalnych kawiarni. Fort VIII to nie tylko miejsce z bogatą historią, ale także przestrzeń pełna interesujących restauracji, sklepów, kwiaciarni i pracowni.
Większość struktur bojowych fortu została zniszczona w 1909 roku. Obiekt odegrał kluczową rolę podczas II wojny światowej, kiedy to odbyły się tu intensywne walki. Jednym z obrońców tego odcinka był Janusz Kusociński, znany polski lekkoatleta i olimpijczyk. Choć przetrwał on ciężkie zmagania we wrześniu 1939 roku, to niestety jego późniejsza walka z okupantem zakończyła się tragiczną śmiercią - został rozstrzelany w palmirskich lasach.
Dziś Fort IX Czerniaków pełni rolę filii Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej. Na terenie fortu, wśród licznych eksponatów na świeżym powietrzu, można podziwiać unikalne obiekty, które stanowią prawdziwe perełki dla pasjonatów historii wojskowości.
Fort Bema, historycznie Fort „P” (Parysów), został zbudowany w latach 1886–1890 w ramach drugiego pierścienia fortów Twierdzy Warszawa. Początkowo pełnił funkcję magazynu wojskowego, a w czasie II wojny światowej służył jako schronienie. Dziś jest to popularne miejsce rekreacyjne w Warszawie, które przyciąga wielu mieszkańców miasta.
Fort Bema jest otoczony fosą, w której można pływać kajakiem, a rozległy teren wokół fortu sprzyja spacerom, przejażdżkom rowerowym czy aktywnemu wypoczynkowi. W okolicy znajduje się również plac zabaw, w Warszawie to jeden z ciekawszych, który z pewnością spodoba się dzieciom. Teren fortu jest regularnie wykorzystywany do organizacji różnorodnych wydarzeń kulturalnych, takich jak festiwale, koncerty czy wystawy, co sprawia, że miejsce to tętni życiem.
Oprócz historycznych, dobrze zachowanych budynków militarnych, obiekt oferuje możliwość obcowania z naturą i relaksu na świeżym powietrzu. Dla osób szukających dodatkowych atrakcji, na terenie fortu znajduje się park linowy z emocjonującą tyrolką.
Jeśli interesujesz się historią, wędrówka szlakiem fortów to świetny pomysł na zwiedzanie Warszawy. Fortyfikacje, które niegdyś pełniły kluczową rolę w obronie miasta, dziś stanowią fascynujący element warszawskiego krajobrazu. Warto zagłębić się w tajemnice, które kryją mury Cytadeli, Fortu Bema czy innych obiektów, by poznać historię obronności Warszawy i jednocześnie cieszyć się spokojem parków, tras rowerowych oraz bogactwem wydarzeń kulturalnych, które odbywają się w tych unikalnych przestrzeniach. Ciekawi innych koncepcji na zwiedzanie miasta? Odwiedźcie stronę z przewodnikami po Warszawie online - Best of Warsaw!
Artykuł partnera
Komentarze (0)
Zostaw komentarz