Polacy podczas wojny domowej w Hiszpanii

Wojna domowa była jedną z najokrutniejszych. Naród hiszpański został podzielony na wiele lat. Wojna ta rozpoczęła się od rewolty 17 lipca 1936 r. w protektoracie marokańskim jednostek wojska przeciwko rządom republikańskim. Była ona kierowana przez generałów Sanjuro i Molila. Stolica została jednak obroniona, a kraj podzielono na lewicę i prawicę w nierównych proporcjach.

Podział Hiszpanii latem 1936 roku

Było to zapowiedzią długiego konfliktu i obie strony musiały zasięgnąć pomocy zagranicznej. Francja sprzedała jednak tylko broń, natomiast Włosi i Niemcy czekali na stanowisko Wielkiej Brytanii. Niemniej po czasie dwa ostatnie państwa zajęły bardzo zdecydowaną postawę, a po stronie republiki opowiedziały się Sowiety. Królestwo zobowiązało się do braku interwencji. Pakt ten został podpisany także przez Polskę. Niemniej łatwy zarobek sprawił, że nie przestrzegano porozumienia i sprzedawano na przykład broń prawicy i lewicy w Hiszpanii.

Niemniej jednak zupełnie innaczej patrzono na udział Polaków w tejże wojnie. Został wydany zakaz uczestnictwa naszych rodaków w działaniach militarnych bez pozwolenia. Jednakże nie odstraszyło to ochotników.

Po stronie prawicy walczyli chociażby piloci Kazimierz Czarkowski-Golejewski, czy Adam Szark. Duża ilość Polaków przysłali również z Legii francuskiej. Po stronie republikańskiej pierwsi ochotnicy wywodzili się z emigrantów osiadłych w Hiszpanii, albo będących uczestnikami Olimpiady Robotniczej w 1936 roku. Dużo większy przypływ pojawił się po decyzjach ZSRR o przydzieleniu lewicy hiszpańskiej pomocy. Zasilili oni głównie szeregi Brygad Międzynarodowych.

Oddziały stworzyli, albo w nich służyli m.in :

- batalion im. José Plafoxa (XIII BM)
- bateria Walerego Wróblewskiego
- kompania im. Ludwika Waryńskiego,
- batalion im. Ernsta Thälmanna.

Działania tych oddziałów to m.in.:

- Hiszpańska Milicja ludowa 38 ludzi.
- Obrona Irunu (sierpień 1936). „Grupa dziewięciu” im. Walerego Wróblewskiego 9 osób,
- Walki frontowe w rejonie Talavera de la Reina we wrześniu 1936 roku,
- Walki frontowe w rejonie Teruel,
- Zdobycie Almadrones,
- Bitwa nad Jaramą w lutym 1937 roku,
- Bitwa o wzgórze La Mocha w lipcu 1937 roku,
- Operacja estramadurska w lutym 1938 roku.

wojna domowaw Hiszpanii

Po 21 września 1938 roku, gdy ogłoszono decyzję o wycofaniu się BM z walki sytuacja Polaków była nie do pozazdroszczenia. Droga powrotu była zamknięta, dlatego część z nich powróciła do boju, a reszta poszła do obozów demobilizacyjnych.

Istniał także korpus medyczny przy BM, którego członkami byli chociażby Leon Samet, czy Zygfryd Beer. Postawa BM , w tym brygady XII była oceniana pozytywnie. Polacy z brygady XIII odznaczyli się chociażby w masakrze w klasztorze Matki Boskiej z Cabeza, natomiast później zreorganizowano brygadę z powodu buntu. Niemniej owa reorganizacja polegała głównie na rozstrzelaniu członków brygady. Powodem owego buntu było między innymi złe zaopatrzenie, czy fatalna organizacja. Ponadto w obozie w Albatece panował powszechny alkoholizm.

W wojnie domowej w Hiszpanii brali nie tylko udział polscy obywatele, ale również sprzedawany przez nich sprzęt i broń. W Hiszpanii obecni byli kondotierzy, romantycy, czy ideowcy.